Door Bart Molendijk
De exponentiële versnelling en convergentie met elkaar van nieuwe technologieën gaat een enorme impact op onze samenleving hebben. Digitalisering is een old school begrip en voorbije fase. In verhouding tot de komende ontwikkelingen zoiets als de opkomst van elektriciteit en de tweede industriële revolutie. De fase die nu voor de deur staat laat zich beter omschrijven als die van de cyberficering en science faction.
Nieuwe materialen, nanotechnologie, biotechnologie en artificiële intelligentie zijn nog maar een paar van de reeks impactvolle technologieën die op elkaar aan het ingrijpen zijn terwijl ze een exponentiële ontwikkeling door aan het maken zijn.
Onze maatschappelijke en economische processen, onze wereld, gaat enorme veranderingen tegemoet door deze dynamiek. Dat proces is ingezet en gaat zich de komende decennia voltrekken.
Wat betekent dat voor ons als mensen, voor organisaties, voor de maatschappij? De toekomst laat zich niet voorspellen en de fase waar we inzitten is een transitie fase waarin een nieuw fase van de menselijke ontwikkeling en geschiedenis wordt ingezet. En transitie fases gaan altijd gepaard met frictie. Waarna er weer een equilibrium ontstaat. Hoeveel impact die frictie zal hebben en op welke manier we daar doorheen komen is even moeilijk te voorspellen als wat de uitkomsten zullen zijn.
Maar we kunnen wel leren, leren van de opkomst van het internet en de digitalisering bijvoorbeeld. Leren van voorgaande transitie perioden in de jongste geschiedenis. We hebben gezien dat organisaties die mee konden bewegen en die zich aan konden passen of zelfs een leidende rol konden nemen de turbulenties goed en soms zelfs zeer succesvol doorstaan hebben. Dat visionaire ideeën compleet nieuwe industrieën lieten ontstaan.
We kunnen vooral enorm veel leren van sciencefiction (SF) literatuur en films. Bijna alle technologieën die nu in opkomst zijn en met name de ethische vraagstukken en dilemma’s die daaruit voortkomen zijn al benoemd en behandeld in de sf literatuur. Van de three rules of robotics, van de visionaire schrijver Isaac Asimov of de ethische dilemma’s rond bio technologie in de film Blade runner of de film Gattaca. Heel veel toekomst visies, ethische dilemma’s en gewenste of ongewenste uitkomsten van new tech zijn al behandeld. En daarmee is SF een belangrijke bron voor het zoeken van richting en het vinden van inspiratie. En biedt het handvatten om ethische en filosofische dilemmas te onderzoeken en richting te geven.
Vast staat dat hoe meer we kijken, hoe alerter we zijn, hoe meer kennis we hebben hoe meer kans dat we de toekomstige scenario’s positief kunnen beïnvloeden en naar onze hand kunnen zetten. Of dit nou de grote maatschappelijke veranderingen zijn of de impact die new tech op organisatie, team of zelfs individueel niveau gaat hebben. Hoe meer kennis en observatie vermogen hoe meer handelingsperspectief en adaptatie vermogen.
Zodat we niet als intelligente konijnen in de artificiële koplampen blijven staren maar in beweging komen. Gaan leren en lezen over AI, over nieuwe technologie, de tech-savvy websites in de gaten houden. En science fiction gaan bestuderen. Binnen teams elkaar inspireren en kennis overdragen. Het lijken kleine stappen maar ze zijn zeer noodzakelijk om gezamenlijke antwoorden en strategieën op de toekomstige ontwikkelingen te formuleren. Op elk niveau van onze menselijke activiteiten.
Drie wetten van robotica: https://nl.wikipedia.org/wiki/Drie_wetten_van_de_robotica
Blade Runner: https://nl.wikipedia.org/wiki/Blade_Runner_(film)